Chị Huyền Phi, hộ dân ở quận 12, cho biết đầu tháng 12 năm ngoái, chị nộp hồ sơ đề nghị cấp phép xây dựng cho căn nhà tại phường An Phú Đông (nhà có tầng hầm) nhưng phòng quản lý đô thị yêu cầu chờ hướng dẫn.
"Nhiều lần lên hỏi, tôi chỉ được nhân viên tiếp nhận hồ sơ giải thích quận đã tạm dừng cấp phép xây dựng với nhà ở riêng lẻ có tầng hầm", chị nói.
Theo chị Phi, trước 2024, quận 12 vẫn cấp phép cho hộ dân xây nhà có tầng hầm bình thường nếu đảm bảo tiêu chuẩn quy định. Chỉ mấy tháng nay mới bắt đầu dừng lại. Hiện gia đình chị vẫn đợi trả lời từ phía chính quyền và chưa thể khởi công xây dựng.
Ông Đỗ Cao Cường (TP Thủ Đức) cũng làm hồ sơ xin cấp phép xây dựng nhà riêng có tầng hầm để làm văn phòng nhưng 7 tháng nay chưa được duyệt. "Thiết nghĩ, thành phố cần sớm giải quyết nhu cầu chính đáng này cho dân. Vì việc này vốn không gây ảnh hưởng xấu và tác hại gì cho quy hoạch phát triển chung của thành phố", ông Cường chia sẻ.
Không chỉ chị Phi, ông Cường, mà rất nhiều hộ dân kinh doanh khác cũng có nhu cầu xây dựng tầng hầm trong công trình nhà ở để tăng diện tích sử dụng, có nơi để xe, không chiếm dụng vỉa hè... Tuy nhiên, từ nhiều tháng qua, tất cả họ chỉ được hướng dẫn chờ.
Lãnh đạo một doanh nghiệp tại quận 7 cũng cho biết, 3 năm trước, dự án của công ty đã có chấp thuận chủ trương đầu tư. Nhưng để được cấp phép xây dựng, dự án phải được thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật ở Bộ Xây dựng. Muốn vậy, công trình phải được duyệt các chỉ tiêu quy hoạch về tầng cao, hệ số sử dụng đất, mật độ xây dựng, dân số, phải được cơ quan chức năng cho phép xây dựng bao nhiêu tầng hầm.
Mấy tháng qua, doanh nghiệp ông liên tục làm việc với cơ quan chức năng, xin cấp phép xây 2 tầng hầm nhưng không xong, tiến độ dự án cũng theo đó bị đình trệ. "Mỗi công trình nhà ở riêng lẻ của người dân, mỗi dự án bất động sản của doanh nghiệp không được triển khai, ách tắc là thiệt hại hàng tỷ đồng mỗi ngày", ông nói thêm.
Tìm hiểu của VnExpress cho thấy, từ cuối tháng 10/2023, sau khi đoàn thanh tra Bộ Xây dựng "tuýt còi" hoạt động cấp phép xây dựng nhà ở riêng lẻ có tầng hầm, với lý do TP HCM chưa có phê duyệt quy hoạch không gian xây dựng ngầm. Nhiều quận, huyện, TP Thủ Đức đã dừng cấp phép công trình dạng này và đến nay vẫn chưa "cởi trói".
Theo Luật Quy hoạch đô thị năm 2009, mọi hoạt động lập, phê duyệt, xây dựng và khai thác không gian ngầm đô thị phải theo quy hoạch không gian ngầm. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, những năm qua, TP HCM và nhiều địa phương trên cả nước đều "quên" phần quy hoạch ngầm này, chủ yếu tập trung vào quy hoạch không gian trên mặt đất. Mặc dù không có quy hoạch không gian ngầm đô thị nhưng từ 2004 đến quý I, TP HCM vẫn căn cứ vào quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, tiêu chuẩn thiết kế và Nghị định số 39 để cấp phép xây dựng công trình có hầm cho 1.600 nhà ở riêng lẻ.
Khu nhà phố tại phường Long Trường, TP Thủ Đức. Ảnh: Quỳnh Trần
Nhìn nhận vấn đề trên, Kiến trúc sư Phạm Anh Tuấn cho rằng việc xây dựng tầng hầm tại các công trình nhà ở riêng lẻ không mang tính kết nối giao thông ngầm, không ảnh hưởng cảnh quan kiến trúc, không ảnh hưởng đất giao thông chung. Thêm vào đó, tại các khu vực đông dân cư, việc cho người dân xây dựng nhà có tầng hầm sẽ giúp giảm thiểu tình trạng mất trật tự đô thị, lấn chiếm vỉa hè, lòng đường, giảm tải hạ tầng giao thông... Vậy nên, TP HCM cần xem xét và triển khai cấp phép sớm để đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân.
Lãnh đạo một doanh nghiệp địa ốc tại thành phố cũng đánh giá, Nghị định 39 quy định về quản lý không gian ngầm đô thị nêu rõ, với các đô thị đã có quy hoạch được phê duyệt hoặc trong trường hợp có nhu cầu đầu tư xây dựng công trình ngầm nhưng chưa được xác định trong đồ án quy hoạch được duyệt, việc lập quy hoạch chung hoặc quy hoạch chi tiết không gian xây dựng ngầm sẽ do UBND cấp tỉnh xem xét, quyết định. Như vậy, quy hoạch không gian ngầm vẫn thuộc thẩm quyền của UBND TP HCM. Do vậy, thành phố hoàn toàn có thể chủ động nghiên cứu, thực hiện vấn đề này thay vì chờ xin ý kiến đồng thuận của Bộ Xây dựng.
Để giải quyết sự tắc nghẽn trên, từ đầu năm đến nay, UBND TP HCM cho biết đã có nhiều chỉ đạo với Sở Xây dựng; Quy hoạch và Kiến trúc tham mưu giải quyết vấn đề này trong khi đợi quy hoạch chung của thành phố được phê duyệt. Trong tất cả văn bản tham mưu cho UBND, cả hai sở này đều đồng thuận rằng, nhà dân hoàn toàn có thể cấp phép xây dựng một tầng hầm và dự án thì có thể điều chỉnh cục bộ quy hoạch 1/2000.
Dù vậy, Sở Xây dựng TP HCM cho biết hiện tại vẫn chưa có văn bản hướng dẫn nào cho vấn đề này. Để có hướng dẫn chi tiết , UBND thành phố phải ban hành một quyết định điều chỉnh 600 đồ án quy hoạch trên địa bàn. Nội dung này hiện được Sở Quy hoạch và Kiến trúc tham mưu để trình UBND TP HCM trong tháng 8.
Còn theo Sở Quy hoạch và Kiến trúc, đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TP HCM đến năm 2040, tầm nhìn 2060 đã thể hiện nội dung quy hoạch không gian xây dựng ngầm đô thị. Nhưng đồ án điều chỉnh vẫn đang trong giai đoạn hoàn chỉnh hồ sơ để báo cáo thẩm định, phê duyệt.
Hôm 15/8, UBND thành phố cũng đã yêu cầu Sở Quy hoạch và Kiến trúc phối hợp với các đơn vị khẩn trương thực hiện nội dung liên quan quy hoạch không gian ngầm trên địa bàn thành phố. Cụ thể, Sở Xây dựng bổ sung nội dung quy hoạch phần ngầm công trình vào đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 khu trung tâm hiện hữu (930 ha) để triển khai thực hiện quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 và quy hoạch tổng mặt bằng tỷ lệ 1/500 trong khu vực 930 ha.
Ngoài ra, bổ sung quy định quản lý quy hoạch không gian xây dựng ngầm tại các đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/5000 và tỷ lệ 1/2000 để đồng bộ phần xây dựng ngầm trong các đồ án quy hoạch. Trong đó, ưu tiên tháo gỡ hai nhóm gồm; các khu vực, dự án đã có quy hoạch xây dựng ngầm trong các đồ án quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 hoặc phải thực hiện lập (hay bổ sung) quy hoạch chi tiết tỉ lệ 1/500 và nhóm các khu vực dân cư hiện hữu không có quy hoạch chi tiết, để có cơ sở giải quyết cấp phép xây dựng các dự án đầu tư công trình và giấy phép xây dựng công trình nhà ở riêng lẻ có tầng hầm.
Trong thời gian chưa có quy hoạch không gian ngầm, Sở Xây dựng được yêu cầu thống nhất chủ trương, đưa ra quy định hướng dẫn việc thực hiện cấp phép xây dựng công trình có tầng hầm trên địa bàn nhằm tháo gỡ vướng mắc, không để ách tắc trong việc giải quyết hồ sơ cấp phép xây dựng cho người dân và doanh nghiệp.
Trong khi TP HCM dừng cấp phép xây dựng tầng hầm thì các địa phương khác vẫn cấp phép bình thường. Đơn cử như tỉnh Bình Dương mới đây vừa ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung của TP Dĩ An và ngay sau đó, UBND TP Dĩ An cũng phê duyệt điều chỉnh bổ sung tầng ngầm cho quy hoạch phân khu.
Phương Uyên